วิธีดู.. พระสมเด็จวัดระฆังฯ พิมพ์ฐานแซม..ของแท้

ขนาดของพระสมเด็จวัดระฆังไม่ว่าจะเป็นแม่พิมพ์ใดก็มีอยู่ด้วยกัน คือ ขนาดใหญ่ กลาง ย่อม เหมือนกันทุกพิมพ์ ซึ่ง “ พระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์ฐานแซม ” ก็เช่นเดียวกัน คือมี 3 ขนาด ใหญ่ กลาง และย่อม เท่าที่พบแล้วรวมกันไม่น้อยกว่า 6-7 แม่พิมพ์ แต่โอกาสในการได้เห็นพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซมนั้นมีมากกว่าพิมพ์อื่น ๆ และอยากจะกล่าวเสริมว่า ระหว่างขนาดทั้ง 3 ขนาดของพระสมเด็จวัดระฆัง พิมพ์ฐานแซม โอกาสที่จะได้เห็นพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซมฟอร์มใหญ่ย่อมน้อยกว่าที่จะเห็นฟอร์มขนาดกลาง และแน่นนอนว่าฟอร์มเล็กย่อมเป็นฟอร์มที่มีโอกาสพบเห็นมากที่สุด “พระสมเด็จวัดระฆังแท้ที่จริงแล้วองค์ย่อม” ทั้งนี้เพราะว่าขนาดย่อมของพระสมเด็จระฆังทุกพิมพ์มีโอกาสพบเห็นได้ง่ายกว่าขนาดใหญ่นั่นเอง

หลายท่านคงเคยได้ยินคำกล่าวถึงฟอร์มหรือสัญฐานของพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซม ที่มักจะเรียกว่า “สอบล่างบานบน” อันหมายความว่าการตัดพิมพ์มีลักษณะเด่นเฉพาะ คือ กรอบพิมพ์ด้านบนจะกว้างกว่ากรอบพิมพ์ด้านล่างจนเกือบเห็นได้ชัด จนเป็นที่มาของคำว่า “สอบล่างบานบน ” ซึ่งเป็นเอกลักษณ์หนึ่งที่มักจะแตกต่างจากเอกลักษณ์พิมพ์อื่น ๆ แต่ทั้งนี้ใช่ว่าทุกองค์จะต้องมีการตัดพิมพ์แบบสอบล่างบานบนทั้งหมด ที่ตัดกว้างยาวใกล้เคียงกันทั้งล่างและบนก็มีอยู่มาก หรือตัดข้างเกือบขนาดกันก็มี ซึ่งสิ่งเหล่านี้คงไม่ใช่สาระสำคัญที่จะนำมาตัดสินความแท้เทียม แต่เป็นเรื่องของโครงสร้างของงานช่างที่ควรจะรับรู้

เอกลักษณ์อย่างหนึ่งของพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซม ขอให้สังเกตซุ้มหวายผ่าซีก หรือที่เราเรียกกันว่า ซุ้มครอบแก้ว จะมีลักษณะแตกต่างจากพิมพ์อื่น ๆ นั่นคือ ซุ้มครอบแก้วของพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์อื่น ๆนั้นจะมีความสัมพันธ์บาลานซ์กันกับกรอบพิมพ์ แต่ในพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซมนี้ โค้งซุ้มด้านบนของหวายผ่าซีกหรือครอบแก้วจะลดต่ำกว่าพิมพ์อื่น จึงทำให้พื้นที่นอกเส้นซุ้มส่วนบนมีพื้นที่กว้างมากกว่าพิมพ์อื่น ๆ และด้วยเหตุดังกล่าวว่าลักษณะซุ้มต้องเป็นทรงชะลูดเพื่อสัมพันธ์กับองค์พระ จึงทำให้เกิดเอกลักษณ์เฉพาะคล้าย ๆ กันกับเอกลักษณ์เรื่องการตัดกรอบพิมพ์แบบสอบล่างบานบน

ดังที่กล่าวมาแล้วว่าในพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์พระประธานมักจะมีการตัดขอบพิมพ์แบบได้ฉาก คือตัดตรงลงมาทั้ง 4 ด้าน คล้ายกับตัดแบบประณีตบรรจง ส่วนการตัดขอบในพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซมนั้น ตัดตรงก็มีน้อยกว่าตัดแบบสไลด์ ซึ่งบางท่านอาจกล่าวว่าที่ตัดแบบสไลด์มักเป็นการตัดแบบบางขุนพรหม ซึ่งหากจะยึดถือการตัดเป็นการแบ่งแยกวัดก็เห็นทีจะไม่ใช่

ความเชื่อเรื่องพุทธคุณเกี่ยวกับพิมพ์ทรง

ในอดีตนั้นปรมาจารย์เรื่องพระสมเด็จท่านเชื่อกันว่าพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซมจะมีพุทธคุณโดดเด่นอย่างยิ่งทางเมตตามหานิยมและโชคลาภเป็นสำคัญ ซึ่งในแต่ละพิมพ์อย่างเช่นพิมพ์ใหญ่หรือพิมพ์พระประธาน ก็มักจะมีพุทธคุณครอบจักรวาลเปรียบเหมือนยาหม้อใหญ่ รักษาได้หายสาระพัดโรค อันหมายความว่ามีพุทธคุณครอบจักรวาลทั้งความเป็นสิริมงคล เสน่ห์ เมตตามหานิยม แคล้วคลาดคงกระพันครบเครื่อง แต่พระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ฐานแซม ในอดีตประสบการณ์ความเชื่อของปรมาจารย์พระสมเด็จเมื่อกล่าวถึงฐานแซม ย่อมหมายถึงเสน่ห์เมตตานิยมเป็นสำคัญ