พระเจ้ากาวิละ

เนื่องด้วยเมื่อวันที่ 5 ก.พ. 2552 เป็นวันสดุดีเจ้าเมืองนครเชียงใหม่องค์ที่ 1

พระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ หรือ พระเจ้ากาวิละ มีพระนามเดิมว่า เจ้ากาวิละ ทรงราชสมภพเมื่อจุลศักราช 1104 ปีจอ จัตวาศก (พ.ศ. 2285) ซึ่งเป็นเวลาก่อนการเสียกรุงศรีอยุธยา ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ใหญ่ใน เจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว เจ้าผู้ปกครองนครลำปาง กับ แม่เจ้าจันทาราชเทวี และทรงเป็นราชนัดดา (หลานปู่) องค์แรกใน พระเจ้าทิพย์จักรสุละวะฤๅไชยสงคราม (พระญาสุละวะฤๅไชยสงคราม) กับ แม่เจ้าพิมพาราชเทวี ซึ่งเป็นองค์ปฐมวงศ์ “ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)”

พระเจ้ากาวิละทรงมีพระราชอนุชาและพระราชขนิษฐารวม 10 พระองค์ (หญิง 3 ชาย 7) มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

1. เจ้ากาวิละ (ได้เป็นเจ้าหลวงเชียงใหม่)

2. เจ้าคำสม (ได้เป็นเจ้าหลวงนครลำปาง)

3. เจ้าน้อยธรรม (ต่อมาได้เป็นเจ้าหลวงธรรมลังกาเจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 2)

4. เจ้าดวงทิพ (ได้เป็นเจ้าหลวงนครลำปาง)

5. เจ้าหญิงศรีอโนชา (ต่อมาได้เป็นพระอัครชายาเธอเจ้าศรีอโนชาในกรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาท)

6. เจ้าหญิงสรีวัณณา

7. เจ้าหมูหล้า (ได้เป็นอุปราชเมืองนครลำปาง)

8. เจ้าคำฝั้น (ต่อมาได้เป็นเจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้นเจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 3)

9. เจ้าหญิงสรีบุญทัน

10. เจ้าบุญมา (ได้เป็นเจ้าหลวงเมืองลำพูน)

และทรงมีราชโอรสและราชธิดา รวม 5 พระองค์ อยู่ในราชตระกูล ณ เชียงใหม่ มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

1. เจ้าน้อยสุริยวงศ์ (ได้เป็นราชบุตรเชียงใหม่)

2. เจ้าหนานสุริยวงศ์ (ได้เป็นพระยาบุรีรัตน์เมืองเชียงใหม่ ภายหลังได้เป็นพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์เจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 6)

3. เจ้าหนานมหาวงศ์ (ได้เป็นเขยเจ้าลำพูน)

4. เจ้าหญิงคำใส

5. เจ้าหนานไชยเสนา (เป็นเขยพระยาเชียงใหม่คำฝั้น)

เนื่องด้วยพระปรีชาสามารถและพระเดชานุภาพในการรบ ทรงสามารถขยายขอบขัณฑสีมาแผ่นดินล้านนาออกไปอย่างกว้างใหญ่ไพศาล กอปรกับความจงรักภักดีที่ทรงถวายต่อพระบรมราชวงศ์จักรี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เฉลิมพระนามขึ้นเป็น “พระเจ้าบรมราชานรบดีศรีสุริยวงศ์ องค์อินทรสุรศักดิ์ สมญามหาขัตติยะราช ชาติราไชยมไหสวรรค์ เจ้าขอบขันธเสมาพระนครพิงค์เชียงใหม่” เป็นพระเจ้าประเทศราช ปกครอง 57 หัวเมืองฝ่ายเหนือ

พระเจ้ากาวิละ เสด็จถึงแก่พิราลัยใน พ.ศ. 2358 เดือนยี่เหนือ แรม 4 ค่ำ วันพุธ ยามแตรบอกเวลาเข้าสู่เที่ยงคืน ทรงปกครองนครเชียงใหม่และอาณาจักรลานนา 57 หัวเมือง เป็นระยะเวลานาน 32 ปี สิริพระชนมายุได้ 74 พรรษา

นับได้ว่าพระเจ้ากาวิละเป็นบุคคลสำคัญของชาวเชียงใหม่ ที่ชาวไทยควรยกย่องเทิดพระเกียรติไว้ตลอดกาล.