ขณะนี้ บริษัท ปตท. ได้บอกกับประชาชนว่าก๊าซหุงต้มหรือที่เรียกกันในวงการว่าก๊าซแอลพีจี (Liquefied petroleum gas) ในประเทศไทยกำลังขาดแคลน และได้แนะนำให้รัฐบาลขึ้นราคาก๊าซชนิดนี้ โดยเฉพาะที่ใช้กับรถยนต์ส่วนบุคคลและรถยนต์แท็กซี่ (นายณัฐชาติ จารุจินดา ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการใหญ่ ก๊าซธรรมชาติสำหรับยานยนต์ บมจ. ปตท. ให้สัมภาษณ์ผ่านรายการ Hard Topic ทาง Money Channel , 7 กรกฎาคม 2551)
นอกจากนี้นายประเสริฐ บุญสัมพันธ์ กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ปตท.กล่าวว่า ความต้องการใช้ก๊าซหุงต้ม (แอลพีจี) ที่เพิ่มขึ้น ทำให้ปีนี้ต้องนำเข้าแอลพีจี 4 แสนตัน (ไทยรัฐ 11 กรกฎาคม 2551)
ประเด็นสำคัญนอกเหนือจากการแนะให้ขึ้นราคาแล้วยังมี
อีก 2 ประเด็น คือ
(1) นายณัฐชาติบอกว่า จากความต้องการใช้ก๊าซ LPG ที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้ไทยต้องเปลี่ยนสถานะจากการเป็นประเทศผู้ส่งออกก๊าซแอลพีจี เปลี่ยนเป็นผู้นำเข้าแทน โดยในเดือน เม.ย. 2551 ไทยนำเข้าก๊าซแอลพีจี กว่า 2 หมื่นตัน ขณะที่เดือน ก.ค. 2551 ไทยนำเข้าก๊าซแอลพีจี แล้ว 2.2 หมื่นตัน และในช่วงปลายเดือนนี้ ไทยอาจจะต้องนำเข้าอีก 2.2 หมื่นตัน
(2) นายณัฐชาติกล่าวเพิ่มเติมอีกว่า หากราคาน้ำมันดิบพุ่งขึ้นถึง 200 ดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อบาร์เรล ก็จะมีผลให้ราคาก๊าซแอลพีจี ในตลาดโลกพุ่งขึ้นถึง 1 พันดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อตัน ซึ่งหากไทยยังนำเข้าก๊าซแอลพีจี ในระดับสูง ก็จะทำให้ภาครัฐต้องแบกรับภาระมากขึ้น จึงเห็นว่า รัฐควรจะปรับขึ้นราคาก๊าซแอลพีจี หน้าโรงกลั่นใหม่ เพื่อลดภาระในการชดเชยราคาก๊าซแอลพีจี
ทั้งนี้ ในกรณีที่ภาครัฐลอยตัวราคาก๊าซ LPG จะมีผลราคาก๊าซแอลพีจี ในภาคครัวเรือนปรับขึ้นจาก 18.13 บาทต่อกิโลกรัม มาอยู่ที่ 25 - 30 บาทต่อกิโลกรัม
บทความนี้ได้ทำการตรวจสอบเนื้อหาสำคัญใน 2 ประเด็นดังกล่าว พบว่า ในประเด็นแรกไม่เป็นความจริง สำหรับประเด็นที่สองพบว่าทาง ปตท. ให้ข้อมูลไม่ครบทำให้ประชาชนเข้าใจผิดได้ แต่ก่อนจะตรวจสอบ ขอทำความเข้าใจในความรู้พื้นฐานของปัญหานี้ก่อนครับ
2. ความรู้พื้นฐานของปัญหา
อันทีจริงชื่อของก๊าซหุงต้ม (หรือ แอลพีจี) ได้สร้างความสับสนให้กับคนทั่วไปมากทีเดียว เราค่อยๆ มาทำความเข้าใจกันใหม่ ดังนี้ครับ
ในระยะแรก ทั้งๆ ที่คนทั่วไปรู้จักก๊าซชนิดนี้ว่าคือ ก๊าซหุงต้ม แต่ได้มีการนำก๊าซชนิดนี้ไปใช้ในสี่ภาคส่วนใหญ่ๆคือ (1) ใช้หุงต้มทั้งในครัวเรือนและร้านอาหารแผงลอย (2) ใช้ในภาคอุตสาหกรรม เช่น ใช้ตัดโลหะ ทำระบบทำความเย็น เป็นต้น (3) ใช้ในรถโดยสารแท็กซี่โดยเฉพาะในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล กรณีนี้มีการใช้มานานกว่า 20 ปีแล้ว และ (4) ใช้เป็นวัตถุดิบตั้งต้นในภาคอุตสาหกรรม
แต่ในระยะหลัง เมื่อราคาน้ำมันได้ทะยานสูงขึ้น รถยนต์นั่งส่วนบุคคลที่เคยใช้น้ำมันเบนซินก็หันมาติดตั้งก๊าซหุงต้มเป็นเชื้อเพลิงแทน และในช่วง 10 ปีมานี้ ทางกระทรวงพลังงานได้ส่งเสริมให้ทั้งรถยนต์แท็กซี่ รถยนต์นั่งส่วนบุคคล และรถประจำทาง หันมาใช้ก๊าซเอ็นจีวี (NGV- Natural Gas for Vehicle) ทีนี้แหละความสับสนยิ่งมากขึ้นอีกเป็นทวีคูณ เพราะได้มีชื่อก๊าซชนิดใหม่เพิ่มขึ้นมาอีก
3. แหล่งที่มาของก๊าซทั้งสองชนิด
การผลิตก๊าซหุงต้มในประเทศไทย มาจาก 3 แหล่ง คือ (1) มาจากการกลั่นน้ำมันดิบ ปัจจุบันโรงกลั่นน้ำมันในประเทศไทยมีทั้งหมดจำนวน 7 โรง ในจำนวนนี้ 5 โรง (แต่โรงใหญ่ๆ ทั้งนั้น) เป็นของบริษัท ปตท. จำกัด (2) มาจากโรงแยกก๊าซซึ่งในประเทศไทยมีโรงแยกก๊าซอยู่ 5 โรง 4 โรงแรกเป็นของ ปตท. ในขณะที่โรงที่ 5 อยู่ที่ อ. จะนะ จ. สงขลาเป็นการร่วมทุนระหว่างไทย-มาเลเซีย ซึ่งก๊าซจากโรงแยกนี้(เกือบ)ทั้งหมดถูกส่งไปใช้ในประเทศมาเลเซียเท่านั้น และ (3) มาจากคอนเดนเสตที่เป็นของเหลวได้จากการขุดเจาะก๊าซในทะเล คอนเดนเสตจะเป็นของเหลวถูกบรรทุกใส่เรือ ไปผ่านกระบวนการผลิตต่อไปจนได้ก๊าซหุงต้มและผลิตภัณฑ์อื่นๆ แต่จะไปผ่านกระบวนการที่ใดบ้าง ผมไม่ทราบชัดเจนนัก
สำหรับก๊าซเอ็นจีวี เกิดจากโรงแยกก๊าซที่เป็นของ ปตท. ทั้ง 4 โรง
โดยสรุปก๊าซหุงต้มเกือบทั้งหมดอยู่ในกำมือของบริษัท ปตท. บริษัทอื่นๆมีส่วนร่วมบ้างแต่เป็นจำนวนน้อย ส่วนก๊าซเอ็นจีวีทั้ง 100% อยู่ในกำมือของบริษัท ปตท. แต่เพียงผู้เดียว
ในอดีต (นานกว่า 20 ปีแล้ว) ประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกก๊าซหุงต้มตลอดมา จากข้อมูลของกระทรวงพลังงาน ทำให้ทราบได้ว่า ในปี 2550 ประเทศไทยผลิตก๊าซหุงต้มได้ประมาณ 4.3 ล้านตัน มีการขายภายในประเทศ 3.7 ล้านตัน และส่งออก 0.3 ล้านตัน (ข้อสังเกต ไม่ทราบว่าก๊าซหายไปไหน 0.3 ล้านตัน หรือประมาณ 7% ของที่ผลิตได้ทั้งหมด)
กราฟข้างล่างนี้เป็นปริมาณการบริโภคก๊าซแอลพีจีในภาคส่วนต่างๆ ตั้งแต่ปี 2529 (1986) จนถึงปี 2550 (ข้อมูลจากกระทรวงพลังงาน)
ในอดีต รัฐบาลทุกยุคทุกสมัยได้ให้การอุดหนุนราคาก๊าซหุงต้มตลอดมา ส่งผลให้ราคาก๊าซหุงต้มต่ำกว่าราคาน้ำมันเบนซิน จึงส่งผลให้ผู้ใช้รถยนต์นั่งส่วนบุคคลนิยมติดตั้งก๊าซหุงต้มกันมาก
ขณะเดียวกัน ทางบริษัท ปตท. ก็ได้เร่งการผลิตก๊าซธรรมชาติเพื่อใช้ผลิตไฟฟ้าเป็นจำนวนมากเกินไป ส่งผลให้ก๊าซแอลพีจีและเอ็นจีวีที่ผลิตได้มีมากกว่าที่จำเป็นต้องใช้
เมื่อการผลิตมีมากกว่าการบริโภค (ก๊าซธรรมชาติที่ผลิตได้ร้อยละ 84 ใช้ผลิตกระแสไฟฟ้า) ทำให้เกิดปรากฎการณ์ที่เรียกว่า ไม่ซื้อก็ต้องจ่าย (Take or Pay) เป็นจำนวนมาก
เมื่อเป็นดังนี้ทางรัฐบาลและ บริษัท ปตท. ก็คิดโครงการก๊าซเอ็นจีวีขึ้น เพื่อให้คนหันมาใช้ก๊าซเอ็นจีวีแทนการใช้น้ำมัน ก็ได้ส่งเสริมด้วยการติดตั้งก่อนผ่อนทีหลัง (คันละประมาณ 5 หมื่นบาท) และได้ควบคุมราคาเอ็นจีวีไว้ที่กิโลกรัมละ 8.50 บาท แต่เนื่องจากปั๊มก๊าซเอ็นจีวีมีจำนวนน้อย ความนิยมจึงไม่เป็นไปตามแผนที่วางไว้
รัฐบาลปัจจุบัน (สมัคร สุนทรเวช) มีโครงการรถประจำทางติดก๊าซเอ็นจีวีจำนวน 6 พันคันในกรุงเทพมหานคร ขณะนี้กำลังถูกกล่าวหาว่ามีการติดสินบนกันด้วย
สาเหตุที่จำนวนปั๊มเอ็นจีวีมีน้อย ก็เพราะการลงทุนในปั๊มนี้ค่อนข้างแพงมาก
เมื่อโครงการเอ็นจีวีไม่เป็นไปตามแผน ผู้คนก็แห่ไปติดตั้งก๊าซแอลพีจีแทน เมื่อสถานการณ์เป็นเช่นนี้ ถามว่าทางบริษัท ปตท. จะทำอย่างไรต่อไป ท่านผู้อ่านคงคาดได้
5. จับเท็จ ปตท.
ข้อแรกเรื่องการนำเข้าก๊าซหุงต้มกว่า 2 หมื่นตัน ในเดือนเมษายน 2551 จากข้อมูลของกรมศุลกากร พบว่า ทั้งเดือนเมษายนและพฤษภาคม 2551 ไม่ได้มีการนำเข้าก๊าซหุงต้มเลย ดังแผนภาพประกอบข้างล่างนี้
นอกจากนี้ ข้อมูลของกระทรวงพลังงานซึ่งดูแลข้อมูลพลังงานอยู่ ก็ไม่พบว่าได้มีการนำเข้าแต่อย่างใด
ท่านอาจจะคิดว่า ข้อมูลของกรมศุลกากรยังไม่ทันสมัยมั้ง คือยังไม่ update แต่เราก็พบว่าในส่วนของการส่งออกได้มีการปรับเปลี่ยนข้อมูลให้ทันสมัยจนถึงเดือนพฤษภาคมแล้ว นั่นคือ นอกจากจะไม่มีการนำเข้าตามคำบอกเล่าของผู้บริหาร ปตท. แล้ว ยังมีการส่งออกอีกต่างหาก ดังแผนภาพที่ถ่ายมาประกอบ
ทั้งๆ ที่ ทางบริษัท ปตท. อ้างว่าก๊าซแอลพีจีกำลังขาดแคลน แต่จากข้อมูลของกรมศุลกากรพบว่า มีการส่งออกก๊าซแอลพีจี ตั้งแต่เดือนมกราคมจนถึงพฤษภาคม 2551 ทุกเดือน รวมทั้งสิ้น 19.7 ล้านกิโลกรัม หรือเกือบ 2 หมื่นตัน ในราคาที่ท่าเรือ (FOB) กิโลกรัมละ 25.82 บาท ซึ่งเป็นราคาที่สูงกว่าราคาจำหน่ายภายในประเทศ (กิโลกรัมละ 20 บาท) ถ้าคิดราคาส่งออกเฉลี่ยในเดือนพฤษภาคม ราคากิโลกรัมละ 27.73 บาท สูงกว่าราคาภายในประเทศตั้งเยอะ เมื่อราคาต่างกันมากเช่นนี้ ถามว่า ปตท. จะทำอย่างไร
สำหรับความเห็นของคุณประเสริฐ บุญสัมพันธ์ ปีนี้ต้องนำเข้าแอลพีจี 4 แสนตัน เป็นที่สงสัยว่า คุณประเสริฐเอาตัวเลขนี้มาจากไหน เพราะตัวเลขนี้คิดเป็น 11% ของปริมาณที่มีการใช้ในปี 2550 ขณะนี้เวลาได้ล่วงเลยมา 5 เดือนแล้ว(ตามข้อมูลกรมศุลกากร) ยังไม่มีการนำเข้าตามที่ ปตท. อ้างเลย
สำหรับการจับเท็จในข้อที่สอง ที่ว่า นายณัฐชาติกล่าวว่า หากราคาน้ำมันดิบพุ่งขึ้นถึง 200 ดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อบาร์เรล ก็จะมีผลให้ราคาก๊าซ LPG ในตลาดโลกพุ่งขึ้นถึง 1 พันดอลลาร์สหรัฐฯต่อตัน
ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการใหญ่ ได้ให้ข้อมูลที่ไม่ครบถ้วน ปกติราคาก๊าซหุงต้มจะขึ้นลงตามฤดูการ ถ้าในฤดูที่อากาศหนาวราคาก๊าซก็จะขึ้นสูง อากาศร้อนราคาก๊าซก็จะลดต่ำลงอย่างมาก
เช่น ในประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อปี 2550 ราคาก๊าซส่งออกต่ำสุดในเดือนพฤษภาคม ราคาตันละ 382 ดอลลาร์ แต่ในเดือนธันวาคมขึ้นสูงถึง 623 ดอลลาร์ต่อตัน นั่นคือการขึ้นลงของราคาในระหว่างปีมีการแปรผันเกือบเท่าตัว
จริงอยู่ราคาน้ำมันดิบในปี 2550 อยู่ที่ประมาณ 50-89 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล แต่ปัจจุบันอยู่ที่ 137 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล และไม่มีใครทราบได้ว่า เมื่อไหร่จะถึง 200 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล และก๊าซหุงต้มจะขึ้นไปอีกเท่าใด แต่ประเด็นสำคัญอยู่ที่การแปรผันระหว่างปีที่ราคาต่างกันเกือบเท่าตัว นี่เป็นการให้ข้อมูลที่ไม่ครบถ้วน แต่จงใจให้ข้อมูลที่โน้มน้าวให้บริษัทได้ประโยชน์เพียงอย่างเดียว
ปํญหาที่ CNG sinv NGV ไม่เวิร์คในประเทศไทย มีอยู่ 3 ประเด็นใหญ่ๆ
1. CNG หรือ NGV ที่นำมาขายในประเทศไทย มีความบริสุทธิ์เพียง 63% ส่วนอีก 37% เป็นก๊าซอื่นๆ รวมทั้งความชื้นด้วย ทำให้เชื่อกันว่า น่าจะส่งผลเสียต่อเครื่องยนต์ในระยะยาว ต่างจากที่มาเลเซีย ที่ CNG มีความบริสุทธิ์ 99%
2. การเปิดปั๊มพ์ NGV แต่ละแห่ง ใช้เงินกว่า 10 ล้านบาท ซึ่งในภาวะเศรษฐกิจแบบนี้ ใครจะลงทุน เพราะหัวเติมก๊าซ NGV แต่ละหัว มีราคาชุดละ 1 ล้านบาท ถ้าตั้งปั๊มพ์เล็ก มี 4 หัว ก็ต้องใช้เงินลงทุน เฉพาะหัวเติมก็ 4 ล้านบาทไปแล้ว ทำให้มีปั๊มพ์ที่จะกล้าลงทุนน้อยมาก
3.เหตุที่ไม่เป็นที่นิยมอีกส่วนหนึ่งก็เป็นเพราะ ถังบรรจุก๊าซมีน้ำหนักมา แต่จุก๊าซได้น้อย อย่างถังขนาดที่นิยมติดกันก็คือ ขนาด 70 ลิตร (น้ำ) ตัวถังหนัก 63 k.g. เติมก๊าซได้สูงสุด 15.4 kg. แต่เติมได้จริงแค่ 10 - 11 kg. เพราะแรงดันก๊าซตามสถานีไม่แรงมากพอ (ปั๊มพ์แรงดันสูงแพงมาก ทำให้ต้นทุนค่าติดตั้งแพงขึ้นไปอีก) ทำให้วิ่งไปได้ประมาณไม่เกิน 120 k.m. (ในขณะที่ LPG จะวิ่งได้ประมาณ 500 km. ต่อการเติม 1 ครั้ง ถ้าใช้ถังขนาด 58 ลิตร)
ผลจากข้อ 3. ทำให้รถบ้านโดยส่วนใหญ่ ต้องเติม NGV หรือ CNG กันทุกวัน เพราะไม่สามารถใช้ถึง 2 วันได้
เมื่อปั๊มพ์มีน้อย ขยายยากเพราะแพง และยังมีปัญหาต้องเติมก๊าซกันทุกวัน และแถวยาวมากๆ ทำให้ไม่มีใครอยากจะติด NGV กัน เพราะมีหลายคนมากๆ น่าจะเกินครึ่ง ที่เลือกจะเติมน้ำมันพร้อมกับแบกถังเปล่าไปด้วย (ก็ต้องเปลืองน้ำมันกว่าเดิม เพราะต้องแบกของหนักถึง 63 kg. ไปด้วยทุกที่ นอกเหนือจากค่าติดตั้งที่ต้องจ่ายไปกว่า 6 หมื่นบาทด้วย)
ถ้าคิดง่ายๆว่า หากให้รถยนต์ทุกคันในกรุงเทพมหานครใช้ NGV และไม่ให้เกิดปัญหาแถวยาวอย่างนี้ ก็จะต้องมีปั๊มพ์ NGV ในปริมาณ 4 เท่า ของปั๊มพ์น้ำมันที่มีอยู่ในกรุงเทพฯขณะนี้ เพราะว่ารถยนต์จะใช้บริการถี่กว่า 4-6 เท่า (ก็จากที่เติมครั้งหนึ่งวิ่งได้ 4-6 วัน ต้องมาเติมกันทุกวัน) ก็หมายความว่า รถยนต์ที่ใช้ขนก๊าซก็ต้องมากกว่าที่มีอยู่อีกนับพันคันเลยทีเดียว
เคยคิดเล่นๆ เอาแค่เป้าหมาย 500,000 คัน ตามที่ ปตท.ตั้งเป้าไว้ และยังคงให้แถวยาวเท่าที่เป็นอยู่ ปตท.จะต้องมีสถานีบริการราวๆ 1,400 แห่งในกรุงเทพฯ จึงจะสามารถให้บริการรถราวๆ 500,00 คัน และแถวยาวเท่าเดิม (ตอนนี้มีรถติดอยู่ราวๆ ไม่เกิน 70,000 คัน ซึ่งเป็นตัวเลขที่ผมไม่เชื่อว่าจะใช่ เพราะการติดตั้งรถ 1 คัน ต้องใช้เวลา 2-3 วัน และมีร้านที่ติดตั้งได้ไม่เยอะมากนัก เพราะปตท.ไม่ได้อนุญาตเพิ่มเติม เป็นแต่การให้มีการขาย license กันเท่านั้น ซึ่งไม่น่าเชื่อว่าจะเพิ่มจาก 20,000 คัน มาเป็น 70,000 คัน ในห้วงระยะเวลาแค่ 5-6 เดือนเท่านั้น)
หาสถานที่ทำปั๊มพ์ NGV ให้กับรถ 500,000 คัน ต้องใช้ปั๊มพ์ถึง 1,400 แห่ง หรือต้องเพิ่มอีก 1,200 แห่ง ไม่ใช่เรื่องง่ายๆนะครับ และหมายถึงต้องใช้รถขนก๊าซไม่น้อยกว่า 1,200 คัน ด้วย เพราะรถขนก๊าซ 1 คัน ก็ขนให้กับสถานีได้แค่ 1 สถานีเท่านั้น ปกติต้องมี 2-3 คัน นั่นก็หมายความว่าจะต้องมากกว่านี้ไปอีก 2-3 เท่าตัวด้วย
ส่วนเรื่องท่อก๊าซที่บอกว่าจะลากเข้ามาในเมืองนั้น เป็นเรื่องที่ฝันได้เลย เพราะใครจะยอมให้ลากท่อก๊าซผ่านบ้านตนเอง ที่พอมีหนทางอยู่บ้าง ก็เป็นแถบถนนราชพฤกษ์ แต่ยังมีปัญหาในข้อกฎหมาย จนคนของปตท.เองก็ประมาณการว่า ในปี 2552 ก็ยังไม่ได้ลากท่ออยู่ดี
เชื่อหรือไม่ล่ะครับว่า คนของปตท.เอง ก็กระซิบว่า ให้ติด LPG ไปก่อน และตัวเขาเองก็ติด LPG ครับ เขาบอกว่า รู้กันว่า NGV ไม่มีอนาคตจริงๆ เพราะอุปสรรคมากเกินไป และเชื่อว่าผู้บริหาร ปตท.ก็รู้ และรู้ด้วยว่าไม่มีทางกำจัดปัญหาหรืออุปสรรคของ NGV ได้ จึงมีแนวโน้ม (และได้ร่วมมือกับรัฐบาลไปแล้ว) ที่จะสร้างเงื่อนไข อุปสรรค ให้กับผู้คนที่ใช้ หรือกำลังตัดสินใจจะใช้ LPG
ก็เมื่อทำให้ดีเท่าไม่ได้ ก็ต้องทำให้สิ่งที่ดีนั้นมันเลวลง ให้เลวเท่าๆกัน...
อ่านแล้วคุ้นๆมั้ยครับ ว่าเป็นการกระทำของพวกไหน?
