บางขดาน ย่านศักดิ์สิทธิ์ทำพิธีไล่น้ำ วิงวอนเพื่อให้น้ำลดโดยเร็ว

สะดือแม่น้ำ เขตศักดิ์สิทธิ์ย่านบางขดาน น่าจะอยู่ช่วงใต้ขนอนหลวงลงมา ช่วงระหว่างวัดโปรดสัตว์กับเกาะพระ (ปรับปรุงจาก google satellite)

คมชัดลึก :ในฤดูที่มีน้ำหลากมากล้นแต่ถึงเวลาที่ต้องไล่น้ำให้ลดลงเพื่อไม่ท่วมข้าวในนาจนตาย โบราณราชประเพณีจึงมีพิธีไล่เรือหรือไล่น้ำหรือไล่ชลเป็นสัญลักษณ์ อยู่ในพระราชพิธี 12 เดือน เกี่ยวเนื่องกันตั้งแต่เดือน 11 (ราวเดือนตุลาคม) ที่มีการแข่งเรือเพื่อเสี่ยงทาย และเดือน 12 (ราวพฤศจิกายน) มีพิธีลดชุดลอยโคม และเดือนอ้าย (ราวธันวาคม) มีพิธีไล่น้ำ เป็น 3 เดือนที่เกี่ยวเนื่องกันและเกี่ยวข้องกับการเพิ่ม-ลดระดับน้ำตามธรรมชาติ ก่อนจะเข้าสู่ฤดูเก็บเกี่ยวผลผลิต

โคลงทวาทศมาส ระบุตำบลย่านที่ทำพิธีว่า ต้องทำที่บางขดาน มีเอกสารระบุว่าอยู่ใต้ขนอนหลวงวัดโปรดสัตว์ ซึ่งที่แห่งนี้เมื่อ พ.ศ. 2129 สมเด็จพระนเรศวรเคยยกทัพมาตั้งค่าย ในกำสรวลสมุทร เอกสารยุคต้นกรุงศรีอยุธยา เขียนว่า “จากมามาแกล่ใกล้ บางขดาน ขดานราบคือขดานดือ ดอกไม้” สุจิตต์ วงษ์เทศ อธิบายไว้ในหนังสือประเพณี 12 เดือน ว่าบริเวณนี้เป็น “ดินสะดือ” หมายถึงมีน้ำวนเป็นเกลียวลึกลงไป ถือเป็นเขตศักดิ์สิทธิ์ของแม่น้ำเป็นทางลงบาดาลของนาค คนยุคต้นกรุงศรีอยุธยา หรือยุคทวารวดีเชื่อว่ามีสะดือแม่น้ำเจ้าพระยาอยู่ตำบล “บางขดาน” ใต้ตัวเมืองอยุธยาลงไป มีพรรณนาอยู่ในโคลงทวาทศมาสว่า พระเจ้าแผ่นดินต้องเสด็จทางเรือนาค (อนันตนาคราช)ไปทำพระราชพิธีหรือพิธีกรรม “เห่เรือ” ขอขมาผีน้ำผีดินที่ตำบลนี้ ขอให้น้ำลดเร็วๆ ชาวนาจะได้เกี่ยวข้าว

บางขดาน คงอยู่ในเขตตำบลขนอนหลวง อันเป็นที่ตั้งของวัดโปรดสัตว์ริมแม่น้ำเจ้าพระยาในปัจจุบัน ขนอนหลวง หรือขนอนบางตะนาวสี หมายถึง ด่านเก็บอากรของหลวง ตั้งอยู่ข้างวัดโปรดสัตว์ เป็นด่านภาษีใหญ่กว่าทุกแห่ง สำหรับตรวจผู้คนและเรือลูกค้า กับเก็บภาษีสินค้าที่เข้าออกทางหัวเมืองชายทะเลและต่างประเทศ

สะดือแม่น้ำอันศักดิ์สิทธิ์เหลือเพียงคำเล่าขานในราชพิธี แต่ชาวบ้านอาจยังคุ้นเคยกับความศักดิ์สิทธิ์ของน้ำบริเวณนี้ เพราะมีเรื่องเล่าที่มาของวัดโปรดสัตว์ที่ใช้น้ำศักดิ์สิทธิ์จากแม่น้ำหน้าวัดรดทำลายมนต์ดำและแก้โรคภัยไข้เจ็บ
"เรือนอินทร์ หน้าพระลาน"

ที่มา:

__________________