วันทาบูชาครู

ครู มาจากคำว่า ครุ (คะ - รุ) แปลว่าหนัก ส่วนครุศาสตร์คือวิชาว่าด้วยการสร้างพื้นฐานและความรู้ของการเป็นครู ผู้ที่เป็นครู ไม่ว่าจะสอนวิชาใดก็ตามจะต้องมีคุณลักษณะร่วมกันคือมีความรู้รอบ และรู้ลึกในศาสตร์ของตน รวมทั้งต้องเป็นผู้ที่เปี่ยมด้วย คุณธรรมที่สมกับคำยกย่องว่าเป็นปูชนียบุคคลคือบุคคลที่ควรบูชา ดังที่ ม.ล.ปิ่น มาลากุล ปูชนียบุคคลผู้มีจิตวิญญาณของความเป็นครู ผู้ได้สร้างสรรค์พัฒนางานด้านการศึกษามาตลอดชีวิตของท่าน ได้รจนาเรื่องราวเกี่ยวกับการศึกษา ความสำคัญ คุณลักษณะของครูที่ดีไว้มากมาย มีบางบทเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย ในโอกาสนี้จึงขอเลือกสรรบางส่วนมาเผยแพร่เพื่อให้ทั้งผู้เป็นครูและผู้เป็นศิษย์ได้อ่านเพื่อเป็นสิริมงคล ในโอกาสวันไหว้ครูที่จะมาถึงดังนี้

ความสำคัญของการศึกษา

กล้วยไม้
กล้วยไม้มีดอกช้า ฉันใด
การศึกษาเป็นไป เช่นนั้น
แต่ออกดอกคราใด งามเด่น
งานสั่งสอนปลูกปั้น เสร็จแล้วแสนงามฯ

ภาระหน้าที่ของครู

งานครู
งานครูดูคล้ายปลูก พฤกษา
สอนสั่งหลั่งเมตตา ต่างน้ำ
ลำต้นอ่อนเอนหา ทางเหนี่ยว ไว้นอ
ศิษย์ที่เอนอ่อนค้ำ อยู่ด้วยวินัย

ไม้เติบแตกกิ่งก้าน สาขา
ร่มรื่นพื้นพสุธา นั่นแล้
ศิษย์ประกอบนานา อาชีพ
ยังประโยชน์ยิ่งแท้ ทั่วทั้งถิ่นไทย

ความผูกพันระหว่างครู – ศิษย์

ลูกศิษย์
เรียกผู้มาศึกษาว่าลูกศิษย์ เออผู้ใดได้คิดบ้างหรือไม่
ว่าเป็นศัพท์พิเศษของเทศไทย ยกศิษย์ให้เป็นลูกถูกทำนอง
เพราะมนุษย์น้อยใหญ่ในโลกนี้ ย่อมรักลูกไม่มีเสมอสอง
เห็นว่าลูกมีค่ากว่าเงินทอง ลูกศิษย์ของครูก็เป็นเช่นนั้นเอย
ลักษณะของครูที่ดี ต้องศึกษาเรียนรู้ในเรื่องความแตกต่างของศิษย์และให้ความสำคัญแก่ศิษย์ทุกคน

เรียนจากศิษย์
ครูที่ดีพากเพียรเรียนจากศิษย์ คือศึกษาชีวิตศิษย์ทั้งหลาย
วิชาครูตู้นี้มีมากมาย เล่มหนึ่งง่ายอีกเล่มหนึ่งลึกซึ้งเอย

ผ้าขาว
เด็กที่ไร้เดียงสาเหมือนผ้าขาว ไยจะเป็นหนุ่มสาวที่งามได้
อาจป้ายสีเลอะเทอะเปรอะลงไป หรือผจงวาดให้เป็นภาพงาม

ความสำคัญของการเฝ้าอบรมบ่มนิสัย

หนึ่งนาที
การอบรมบ่มนิสัยให้ศิษย์นั้น เพียงแต่วันละนาทียังดีถม
ศิษย์จะดีมีชื่อหรือล่มจม อาจเป็นเพราะอบรมหนึ่งนาที

ควรภาคภูมิใจในอาชีพครู

เด็ก กับ ครู
จะเรียกว่าเรือจ้างได้อย่างไร
ครูถูกหาว่าเป็นเช่นเรือจ้าง แล่นระหว่างสองฟากไม่ไปไหน
นักเรียนดีสิศึกษาก้าวหน้าไป ได้เป็นใหญ่เป็นโตมโหฬาร
ที่เปรียบมาล้าสมัยเห็นได้ชัด เราได้จัดเรือยนตร์ แพขนาน
ทำถนนหนทาง สร้างสะพาน ให้ยวดยานผ่านข้ามแม่น้ำไป
ใครจะข้ามทางเก่าเราไม่ว่า แต่ทางใหม่มีมาวิชาใหม่
วิชาชีพแพขนานนั่นเป็นไร สะพานใหญ่ สามัญ มัธยม
เหล่านี้แหละงานครูรู้ไว้เถิด ประโยชน์เกิดแก่ประเทศพิเศษสม
ศิษย์ได้ดีครูมีแต่ชื่นชม กล้วยไม้ออกดอกสมเจตนา
มุ่งอบรมบ่มนิสัยให้คนดี ความเหนื่อยยากหากมีก็ไม่ว่า
เจริญรอยบรมบาทพระศาสดา จะเรียกว่าเรือจ้างได้อย่างไร

ความเปรียบเทียบงานของครู

คนสวน – คนสอน
การศึกษานั้นไซร้คิดให้ถูก เหมือนเพาะปลูกต้นไม้ในกระถาง
ยังเยาว์อยู่ผู้ใหญ่ดูไปพลาง พอโตต่างพาไปให้ลงดิน
ไว้ใจครูให้อยู่ที่โรงเรียน เริ่มขีดเขียนสารพัดจัดให้สิ้น
ความเมตตาหลั่งไหลด้วยใจจินต์ ราวรดรินวารีที่เยือกเย็น
พรวนดินไปเพื่อให้ต้นไม้งาม สิ่งแวดล้อมพยายามปรุงให้เด่น
อยากให้ต้นตรงเที่ยงไม่เอียงเอน หรือบิดเบนหาหลักปักผูกไว้
อันนิสัยเยาวชนแต่ต้นนั้น อาจบิดผันใฝ่ต่ำทำชั่วได้
ต้องยึดหลักปักผูกด้วยวินัย เพื่อจะให้เกิดผลเป็นคนตรง
เวลาผ่านนานมาพฤกษานั้น ย่อมเติบโตตั้งมั่นสูงระหง
แต่ละกิ่งใหญ่อยู่ดูมั่นคง สรุปลงว่าได้เจริญดี
แต่ละกิ่งพฤกษาที่ว่าหรือ นั่นก็คือศิษย์รักของเรานี่
ครูได้สอนได้สั่งหวังให้มี ความสามารถพอที่จะทำงาน
เกิดเป็นนักวิจัยในปวงศาสตร์ เป็นนักพรต นักปราชญ์ ทั้งทหาร
เกิดผู้เรียน ผู้รู้ ผู้ชำนาญ ธุรกิจพณิชยการก็ทำกัน
เหล่านี้แหละผลิตผลคนของชาติ เพราะคนสวนฉลาดแข็งขยัน
เพราะคนสอนสอนดีทุกวี่วัน สกัดกั้นด้วยวินัยให้ซื่อตรง

ผลผลิตของครู
ทำดีมีพวกพ้อง คอยตาม
ทำชั่วทุกคนหยาม เหยียดหน้า
ครูดีชาติงดงาม เพราะศิษย์ ดีแฮ
ครูไม่ดีชาติล้า ศิษย์ล้วนเลวลง

กระจกเงา
กระจกเงาเรามีไว้ส่องหน้า ให้รู้ว่าดีเด่นเป็นไฉน
ครูอยากรู้ตัวครูเป็นอย่างไร เชิญดูเด็กที่ได้สั่งสอนมา
เด็กนั้นไซร้เปรียบได้ดังกระจก ไม้ต้องยกขึ้นดูก็รู้ว่า
ครูมีลักษณะล้วนควรบูชา หรือว่าเลวหนักหนาน่าอับอาย
อันกระจกบานนี้มีสมบัติ ภาพแน่ชัดสิ่งเปื้อนไม่เลือนหาย
แต่ถ้าตัวดีแน่แม้ตนตาย ภาพยังฉายคนเห็นงามเด่นเอย

บทสรุปบทบาทของครูผู้ได้ชื่อว่าเป็นปูชนียบุคคล

ละครโรงใหญ่
การศึกษาเปรียบโรงละครใหญ่ จัดฉากงามตามวัยอย่างเหมาะเหม็ง
ฉากเด็กเล็กล่อเด็กให้ครื้นเครง ทุกวันต้อง ร้องเพลง เล่านิทาน
สลับฉากเรื่อยไปไม่หยุดยั้ง มุ่งปลูกฝังนิสัยให้รากฐาน
คล้ายวิพิธทัศนาอ่าโอฬาร ไม่มีทุกข์สนุกสนานเบิกบานกัน
ฉากที่สองลองชมประถมวัย ภาษาไทยอ่านเขียนเรียนกันลั่น
อุปกรณ์การสอนเป็นสำคัญ งานครูนั้นดูเห็นเหมือนเล่นกล
คือจะต้องคล่องจัดคัดบทเรียน ให้คิดเขียนอย่างสนุกทุกทุกหน
ก็คล้ายหัสนาฏกรรมอ่าอำพน เรียนรู้ปนกับเล่นเป็นของดี
ฉากที่สามตามมาก็น่าชม ได้แก่ฉากมัธยมของเรานี่
เริ่มซักซ้อมยักย้ายหลายวิธี วิชามีมากนักซักเรื่อยไป
มีเคล็ดอยู่ที่ครูสร้างปัญหา ให้เด็กสางสร้างวิชาขึ้นมาใหม่
นี่แหละสุขนาฏกรรมอ่าอำไพ ความเป็นห่วงบ่วงใยยังไม่มี
แล้วเปิดเห็นเวทีที่กว้างใหญ่ มหาวิทยาลัยเป็นฉากสี่
ศิลปวิทยาอาชีพมี เรียนเรื่องชีวิตมนุษย์รุดหน้าไป
ท่านอาจารย์ท่านไม่ใคร่จะสอน ให้ค้นคว้าหาก่อนเป็นข้อใหญ่
โศกกับสุขมักคลุกเคล้ากันไป เหมือนเรื่องในมหาอุปรากร

ทั้งหมดที่ยกมาเป็นการฉายภาพของ “ครู” บุคคลที่ควรบูชา ผ่านปลายปากกาเรียงถ้อยร้อยอักษรโดย ม.ล.ปิ่น มาลากุล ไหว้ครูของ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงครามปีนี้ จึงหวังจะเห็นพานธูปเทียนดอกไม้ที่บรรจงตกแต่งอย่างงดงาม พานดอกไม้ที่สื่อสารอย่างมีความหมายและรับรู้ได้ว่าสำเร็จจากความร่วมมือร่วมใจ ความคิด และฝีมือของศิษย์อย่างแท้จริง พร้อมด้วยบรรยากาศแห่งความศักดิ์สิทธิ์ กิริยานอบน้อม สำรวมตน ทั้งผู้ที่เป็นตัวแทนนักศึกษา และผู้ที่เข้าร่วมพิธี เพื่อเป็นการให้เกียรติ คารวะแด่ครูด้วยใจจริง สุดท้ายขอยกบทร้อยกรองของ เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ เพื่อน้อมรำลึกและบูชาพระคุณครูที่เราทุกคนมีอยู่ในใจ ดังนี้

ใครคือครู
ใครคือครู ครูคือใคร ในวันนี้ ใช่อยู่ที่ปริญญามหาศาล
ใช่อยู่ที่เรียกว่า ครู อาจารย์ ใช่อยู่นานสอนนานในโรงเรียน
ครูคือผู้ชี้นำทางความคิด ให้รู้ถูก รู้ผิด คิดอ่านเขียน
ให้รู้ทุกข์ รู้ยาก รู้พากเพียร ให้รู้เปลี่ยนแปลงสู้รู้สร้างงาน
ครูคือผู้ยกระดับวิญญาณมนุษย์ ให้สูงสุดกว่าสัตว์เดรัจฉาน
ครูคือผู้สั่งสมอุดมการ มีดวงมานเพื่อมวลชนใช่ตนเอง
ครูจึงเป็นนักสร้างผู้ใหญ่ยิ่ง สร้างคนจริง สร้างคนกล้า สร้างคนเก่ง
สร้างคนให้ได้เป็นตัวของตัวเอง ขอมอบเพลงนี้มาบูชาครู

“ ปัญญาวุฒิกเรเตเต ทินโนวาเท นมามิหํ ”

เอกสารอ้างอิง
เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์, เพลงขลุ่ยเหนือทุ่งข้าว. พระนคร : เรือนแก้วการพิมพ์, ๒๕๒๓
ปิ่น มาลากุล, ม.ล. บทประพันธ์สรรมากว่าพันบท. เล่ม ๒ พระนคร : คุรุสภา, ๒๕๓๕

http://aco.psru.ac.th/webart/art016.htm