สารหวานในเครื่องดื่มไร้น้ำตาลเสี่ยงหัวใจวาย อัมพฤกษ์

นับเป็น 10 ปีมาแล้วที่มีการใช้สารน้ำตาลเทียม
เพิ่มหรือแทนความหวานที่ได้จากน้ำตาล
ทั้งนี้ เพื่อตอบสนองกับ คนที่มีโรคเบาหวาน
โรคอ้วนหรือมีความเสี่ยง ที่จะเกิดโรคที่เรียกว่า
เมตาบอลิค ซินโดรม
ที่เป็นกลุ่มอาการที่จะต่อติด
ต่อเนื่องตามกันมาจากอ้วนดื้ออินซูลินเบาหวานไขมันสูง
มีภาวะเส้นเลือดผิดปกติและนำไปสู่โรคหัวใจ
อัมพฤกษ์จนกระทั่งถึงมะเร็ง
ด้วยการที่มีสารอักเสบก่อตัวในร่างกาย
ทุกระบบและในสมอง
จนเร่งสมองเสื่อมให้เกิดขึ้นเร็วและรุนแรง
และพิสูจน์แล้วว่าเร่ง ความแก่ชรา ให้มากขึ้น

และสารทดแทนเหล่านี้
ได้มีการรับรองความปลอดภัยจากองค์กรกลาง ต่างๆ
ที่ทำการประเมินและมีการใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลก
แต่กระนั้น การติดตาม ภาวะสุขภาพ ในคนที่ได้รับสารหวานเทียมเหล่านี้
เริ่มมีรายงานออกมามากขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่ในปี 2000 เป็นต้นมา
ถึงผลที่อาจไม่พึงประสงค์ รวมทั้งแทนที่จะเกิดประโยชน์
กลับมีโรคภัยไข้เจ็บที่ไม่สามารถอธิบายได้
โดยเฉพาะที่เกิดขึ้นกับเส้นเลือดตีบ
แต่เนื่องจากเป็นการศึกษาที่ไม่ทอดระยะเวลานานนัก
และไม่สามารถเชื่อมโยง ความสัมพันธ์หรือการเป็นสาเหตุได้ชัดเจน
เนื่องจากมีตัวแปรและปัจจัยอื่นๆเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย
ทำให้ ข้อมูลยังมีความคลุมเครืออยู่

รายงานในวารสารเนเจอร์ 27 กุมภาพันธ์ 2023
เป็นงานต่อเนื่องตั้งแต่การค้นพบความสัมพันธ์ของจุลินทรีย์ในลำไส้
กับการอักเสบ และเส้นเลือดตันที่รายงานในวารสาร
นิวอิงแลนด์และเนเจอร์ในปี 2013 และ ตอกย้ำพิสูจน์ว่า
การกินเนื้อแดง และไข่แดง จะเชื่อมโยงกับจุลินทรีย์หรือแบคทีเรียไม่ดีในลำไส้
ที่สกัดและผลิตสารอักเสบออกมาชื่อ TMA และ TMAO

ทั้งนี้การลดการกินเนื้อและไข่แดงโดยที่ หนัก ผัก ผลไม้กากไย ถั่ว
จะระงับการอักเสบดังกล่าว และเริ่มพบ ว่า
สาร polyols ก็มีความสัมพันธ์ร่วม
งานในปี 2023 นี้พบว่าสาร erythritol
ซึ่งอยู่ในกลุ่ม polyol ทำให้เกร็ดเลือดไวขึ้น
จนเพิ่มความเสี่ยงของเส้นเลือดตัน
การศึกษาเริ่มจากเป็น un targeted metabolomics ในคน 1,157 รายที่มา
ประเมินความเสี่ยงของเส้นเลือดหัวใจ (discovery cohort)
โดยได้ทำการสวนเส้นเลือดหัวใจ จนพบว่าระดับของสาร polyol
โดยเฉพาะ erythritol สัมพันธ์กับโรคหัวใจและอัมพฤกษ์มากขึ้น
หลังจากติดตามสามปี จากการตรวจด้วย GC-MS
แต่ทั้งนี้ บอกได้คร่าวๆ และยังไม่สามารถเชื่อมโยงกับระดับปริมาณที่ชัดเจนได้
การศึกษาต่อมาเฉพาะเจาะจง targeted metabolomics
คนอเมริกัน 2,149 ราย และคนในยุโรป 833 ราย (validation cohort)
ที่มาตรวจประเมินความเสี่ยงของโรคหัวใจ
โดยมีข้อมูลความรุนแรงและการติดตามก่อนหน้านั้นหลายปี
โดยใช้ตัวอย่างเลือด ในคนอเมริกันจากรายงานของปี 2013
และควบรวมกับคนในยุโรป พบความสัมพันธ์ชัดเจน
ระหว่างระดับของ erythritol กับ ความเสี่ยงที่สูงขึ้น จากการตรวจด้วย LC-MS
(fourth versus first quartile adjusted hazard ratio
(95% confidence interval), 1.80 (1.18–2.77)
and 2.21 (1.20–4.07), respectively).
และการทดสอบการทำงานของเกร็ดเลือดพบว่ามี
การกระตุ้นเพิ่มขึ้น ทั้งในหลอดทดลองและเพิ่มการเกิดเส้นเลือดตันในหนูทดลอง

การศึกษาต่อมา (intervention study) เฉพาะเจาะจงโดยที่มีอาสาสมัคร
แปดราย กิน erythritol 30 กรัม ที่เป็นขนาดปกติในเครื่องดื่มหรือใน ไอศครีมคีโต
พบระดับในเลือดสูง ลอยมากอยู่จนถึงสองวันถัดมา
ทั้งนี้ ในผลิตภัณฑ์อาหารที่พบอยู่ได้ทั่วไปนั้น
จะมีปริมาณของสาร erythritol ในขนาดสูงมากกว่า 30 กรัมด้วยซ้ำ
ทั้งนี้ เพื่อเพิ่มความหวานให้มากขึ้น โดยที่อาจไม่ได้มีการระบุปริมาณที่ชัดเจน
เนื่องจากถือว่าเป็นสารปลอดภัย
ผลที่ได้จากรายงานนี้ อาจต้องมีการหาความสัมพันธ์เป็นเหตุเป็นผล
เพิ่มขึ้นแม้ว่าการทดลองในรายงานนี้จะมีผลการศึกษาในหนูทดลอง
รวมกระทั่งถึงในอาสาสมัครแม้ว่าจะมีจำนวนน้อยเพียงแปดราย
แต่การทดสอบของเกร็ดเลือดนั้นแสดงถึงปฎิกิริยาที่สูงขึ้น
ในระดับที่ก่อให้เกิดอันตรายต่อเส้นเลือดได้
คณะผู้วิจัย ได้จุดประเด็นที่ควรต้องทำต่อจากนี้
ก็คือการที่ผลิตภัณฑ์ต่างๆนั้นควรที่จะแสดงปริมาณของสาร erythritol
ทั้งนี้อาจจะเป็นสารเดี่ยวที่ใส่เข้าไปหรือใส่เข้าไปร่วมกับสารที่
เสมือนมาจากธรรมชาติ เช่น จาก Monk fruit หล่อฮั่งก้วยและ Strevia หญ้าหวาน
ที่ให้ความหวานมากกว่าน้ำตาล 200 ถึง 400 เท่า
และในผลิตภัณฑ์ต่างๆนั้นอาจเพิ่มเติม erythritol เพื่อให้สะดวก
แก่การผลิตในรูปของการบริโภคสำเร็จ
แต่ จะรอให้มีการปรับเปลี่ยนหรือเปลี่ยนแปลง
ในอนาคตจากข้อมูลในเดือนกุมภาพันธ์ 2023 นี้
ซึ่งไม่ทราบว่าจะต้องรอเวลาไปอีกกี่เดือนหรือกี่ปี
ควรหรือไม่ ที่ผู้บริโภคอาจจะต้องเตรียมตัวเอง
ในการเลือกผลิตภัณฑ์ต่างๆที่มาจากธรรมชาติมากขึ้น
ทั้งนี้ความหวานที่ได้จากผักผลไม้ ที่ต้องกินโดยที่เป็นในรูปของกากไยด้วย
เป็นชิ้นเป็นผล เป็นเนื้อ โดยไม่ใช่คั้นเอาแต่น้ำและทิ้งกากใยออกไป
ในรูปลักษณะนี้ ความหวานที่ได้จะปลอดภัย และ
แม้ว่า erythritol จะมีการสังเคราะห์ขึ้นเองในร่างกายตามธรรมชาติ (endogenous)
แต่ปริมาณ ที่เกิดขึ้นจะน้อยกว่าหรือต่ำกว่า ปริมาณที่มีผล
กระตุ้นและทำให้เกิดมีความเสียหายต่อเส้นเลือดมาก

ความจำเป็นที่ต้องเข้าใกล้ธรรมชาติ
เข้าใกล้มังสวิรัติ ลดแป้ง เนื้อสัตว์ แทนด้วยปลา
และหลีกเลี่ยงการปนเปื้อนด้วยสารเคมีและสารทดแทน
เป็นเพื่อรักษาสุขภาพ ให้แข็งแรง
และไม่เป็นภาระต่อตนเองครอบครัวสังคมและประเทศ

Cr:ศาสตราจารย์ นายแพทย์ ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา Thiravat Hemachudha
ศาสตราจารย์สาขาประสาทวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ผู้อำนวยการศูนย์ปฏิบัติการโรคทางสมอง โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่
คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย