สมมุติอย่างพวกเราที่จะทำอย่างนี้ ๆ บางทีไม่มีความสามารถกระทำลงไปได้ เพราะอาการของจิตมันเปลี่ยนแปลงอาการที่เป็นอยู่อย่างนี้ เนื่องจากจิตไม่จำนนของกำลังตปธรรมนั่นเอง เมื่อพวกเรามีความสามารถสร้างกำลังชนิดนี้เข้ามาบังคับจิตแล้ว สิ่งทั้งปวงที่เรามองเห็นว่าจะเป็นไปเพื่อคุณค่าประโยชน์สามารถที่จะน้อมจิตกระทำไปได้อย่างง่ายดาย ไม่มีทางใดที่จิตจะลุกขึ้นมางอแงต่อสู้กับอาการที่รู้เห็นอันนั้นเลย เมื่อหากพวกเราดำเนินให้เป็นไปอย่างนี้ ประโยชน์มีอยู่ ๒ ประการ คือ
๑. เป็นผู้หักห้ามทำลายซึ่งภพของจิต หรือกางกั้นจิตไว้ไม่ให้ถึงภพ
๒. เป็นการทรมานหรือปฏิวัติซึ่งจิตของเราไม่ให้เป็นไปตามธรรมชาติ
นี่พูดถึงประวัติของพระพุทธเจ้า พร้อมทั้งปฏิปทาที่พวกเราจะได้ดำเนินให้เป็นไป ทีนี้มานึกถึงคุณค่าประโยชน์อันที่ประพุทธเจ้าดำเนิน เมื่อพระองค์เป็นผู้มีขัติธรรม ต่อสู้เหตุการณ์ภายนอกและภายใน พวกเราทุกท่านให้ลองนึกถึงพระพุทธเจ้า ความเป็นอยู่ของพระองค์ และการกล้ายอมเสียสละ พร้อมทั้งขันติธรรมของพระองค์ที่ต่อสู้กับเหตุการณ์ต่าง ๆ พระองค์มีความสุขอย่างที่พวกเราทุกท่านได้เห็น หรือได้ฟังในพุทธประวัติ พระองค์มีความสุขเหลือเกิน แต่พระองค์มาพิจารณาถึงเรื่องความสุขที่เป็นไปในทางกาว เรียกว่า กามสุขัลลิกานุโยค หรือ ความสุขที่เป็นไปในทางโลกีย์ พระองค์มองเห็นความสุขอันนี้ไม่เป็นว่าจะมีความสุขยืดยาวสักแค่ไหน ความสุขอันนี้จะประกอบให้เราได้รับเพียงแค่ที่มีชีวิตอยู่ ในเมื่อมรณภาพแล้ว ความสุขอันนี้จจจะติดตามไปไม่ได้
เมื่อพระองค์มาพิจารณาอย่างนี้แล้ว พรองค์จึงกล้ายอมเสียสละออกทรงผนวช พร้อมทั้งพระองค์มาทรงพิจารณาถึงคุณค่าประโยชน์ อันที่พระองค์ได้ตรัสรู้อนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ ประโยชน์ที่พระองค์จะดำเนินไปนั้น ย่อมจะแผ่ไพศาลไปยังสัตว์และบุคคลทั้งหลาย ให้ได้รับความสุขตามพระองค์ พระองค์จึงกล้าออกทรงผนวช แต่เมื่อพูดถึงอุปสรรคอันตรายต่าง ๆ พระองค์ไม่น่าจะดำเนินให้เป็นไปได้ แต่แล้วพระองค์ผุ้ทรงมีขันติธรรมอย่างแรงกล้า จึงสามารถดำเนินประโยชน์อันนี้ให้สำเร็จไปได้
เพราะฉะนั้น พวกเราทุกท่านต้องหาช่องทางพิสูจน์ถึงประวัติของพระพุทธเจ้า พร้อมทั้งหาช่องทางสร้างกำลังของขันติธรรมอันนี้มาต่อสู้เหตุการณ์ต่าง ๆ บางคนเขาอาจพูดเยาะเย้ยเราว่า เราเป็นผู้มีความสุขไม่น่าจะออกมาอย่างนี้ มันเป็นเพราะกรรมอะไรเหล่านี้ เขาอาจจะพูดได้ แต่ในเมื่อเราไม่มีขันติธรรมและไม่พิจารณาถึงคุณค่าประโยชน์ที่ดวเรายอมเสียสละออกมาปฏิบัติและเมื่อเราได้ความดีสมดังปรารถนาของเราแล้ว ความสุขของพวกเรา เราเองย่อมเป็นผู้ได้รับดังนี้ และอาจสามารถนำประโยชน์อันนี้แผ่ไพศาลไปยังหมู่คณะที่ต้องการ
เมื่อเราพิจารณาถึงคุณค่าประโยชน์อย่างนี้ เราไม่ต้องฟังเสียงบุคคลที่พูดเยาะเย้ยเหล่านั้นเลย ตลอดจนกำลังของกรรมทั้ง ๒ ที่นำพา บางทีกรรมดี คือ บารมีธรรมของพวกเราเข้ามาบันดาล เราจะทำอะไรเป็นไปด้วยความสะดวกสบาย อาการที่ทำอะไรไปทั้งหมดไม่บกพร่อง บางทีอกุศลที่เราประกอบไว้มันมีกำลังเข้ามาบันดาล ทำอะไรก็รู้สึกว่าไม่สะดวกสบายทางร่างกายก็อาจจะมีโรคภัยไข้เจ็บมาเบียดเบียน สิ่งกระทบต่าง ๆ ที่เป็นส่วนภายนอกก็อาจจะมี เมื่อเราไม่มีขันติธรรมหรือไม่พิจารณาวิจารณ์ถึงประโยชน์ดังกล่าวมาแล้วนั้น พวกเราทุกท่านก็อาจจะท้อใจ น้อยใจ หรืออาจจะถอยอะไรเหล่านี้ เป็นต้น
เมื่อพวกเรามาพิจารณาถึงพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เป็นพระราชบิดา ซึ่งพวกเราจะดำเนินตามรอยพระยุคลบาทของพระองค์ พวกเราก็ต้องหาช่องทางพิจารณาพิสูจน์เอาอุบายเหล่านี้มาแก้จิตใจของพวกเรา ในเมื่อกำลังกรรมทั้ง ๒ มันเข้ามาบันดาลซึ่งเป็นไปในส่วนอกุศลกรรม เราย่าท้อแท้ อย่าน้อยใจ ให้นึกว่าพระพุทธเจ้าเป็นผู้มีพระบารมีอันยิ่งใหญ่ ในเมืองพระองค์ออกทรงผนวช พระองค์ก็มิได้ทรงสะดวกสบาย รู้สึกว่ามีอุปสรรคขัดข้องหลายสิ่งหลายอย่าง นับแต่พระราชบิดาหาวิธีป้องกันมิให้พระองค์ออกทรงผนวช โดยนึกถึงคุณค่าประโยชน์ในการตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าไม่ถึง ว่าจะได้ประโยชน์กว้างขวางอะไร มองเห็นเพียงแค่ใกล้ ๆ ว่าเมื่อพระองค์ได้เป็นพระเจ้าจักพรรดิ์แล้วก็มีหน้ามีตา ความสุข ความเจริญ ของพระมหาบุรุษที่เป็นพระราชบุตรของเรานี้ จะได้รับผลประโยชน์อย่างนี้ ๆ มองเห็นเพียงแค่นี้ ด้วยความมองเห็นการณ์ไกลของพระองค์ จึงได้หาอุบายวิธีป้องกัน
อุปสรรคอันตรายทั้งหมดเหล่านี้ของพวกเราก็ได้มองเห็นอยู่ชัด ๆ เราก็ต้องพิสูจน์พิจารณาอย่างพวกเราที่มีบารมีแก่กล้าพอสมควร ได้บันดาลให้พวกเราออกบำเพ็ญตปธรรมในป่า โดยไม่ติดและไม่ห่วงใยในวัตถุต่าง ๆ อย่างบรรดาคนทั้งหลายเขาติด หรือบุคคลที่ยังไม่ถึง เขาหาช่องทางดิ้นรนเข้าไปหา หรือบุคคลเข้าถึงแล้วเขาติด เขาจม เขาหมอบ ไม่มีทางใดที่จะหลีกออกจากความสุขมาได้ อันพวกเราผู้มีความสุขอย่างที่ได้มองเห็นกัน อาศัยอำนาจบารมีธรรมของพวกเราช่วยบันดาลไม่ให้พวกเราติดหรือหลงไหลในสิ่งนั้น ให้พวกเราออกมาเสาะแสวงหาสถานที่ประกอบตปธรรม เป็นการสร้างบารมีเพิ่มเติม หรืออาจจะหาช่องทางดำเนินตัวของตัวเองให้หมดภพ หมดชาติ หมดทุกข์ เข้าไปสู่อมตมหานฤพาน เหลือแต่ดวงจิตวิญญาณที่บริสุทธิ์ เข้าไปอยู่รวมกับวิญญาณของท่านผู้บริสุทธิ์ ไม่มีความอิจฉาเบียดเบียนซึ่งกันและกัน มีความสุขความเจริญไม่เกิด ไม่แก่ ไม่เจ็บ ไม่ตาย ไม่มีโรคมีภัยอะไรต่าง ๆ เหล่านี้
เมื่อพวกเรามองเห็นคุณค่าบารมีที่บันดาลให้แก่พวกเราทุกท่านมาแล้ว พวกเราอย่าเข้าใจว่าบารมีธรรมของพวกเราที่สร้างสมอบรมมานี้จะบันดาลให้พวกเราสำเร็จเข้าไปสู่มรรคผล โดยไม่ต้องประกอบอะไร เราต้องนึกถึงพระพุทธเจ้าอย่างที่เล่าสู่ฟังว่า เมื่อพระองค์ออกทรงผนวชแล้ว ทำทุกรกิริยาถึง ๖ พรรษา ก็ไม่เป็นไปเพื่อการตรัสรู้ ต่อเมื่อพระองค์ทรงดำเนินถูก จึงเป็นไปเพื่อความสำเร็จมรรคผล
เพราะเหตุนั้น พวกเราก็เหมือนกันอาศัยบารมีของพวกเราอย่างเดียว แต่เมื่อพวกเราประกอบทางปฏิปทาของพวกเราไม่เป็นไปเพื่อมรรคผล ก็ไม่มีช่องทางใดที่จะเป็นไปเพื่อมรรคผล กำลังของบารมีก็เพียงแค่พวกเรามองเห็นว่า บันดาลไม่ให้พวกเราลุ่มหลงในวัตถุต่าง ๆ ดังกล่าวมาแล้วนั้น
เพราะฉะนั้น พวกเราที่ต้องการดำเนินเข้าไปสู่มรรคผลนั้น ต้องเอาอย่างพระพุทธเจ้าว่าพระองค์ทรงดำเนินไปอย่างไร ที่พระองค์ปรารถนาต้องการจะทำลายภพทำลายชาติ เพราะภพชาติเป็นสาเหตุใหญ่แห่งความทุกข์ ภพชาติเป็นต้นเหตุสิ่งต่าง ๆ มันมาจากภพทำลายชาติ ภพของจิตอยู่ที่ไหน เมื่อพระองค์พิจารณาเห็นว่าการเดินจนของจิตเข้าไปสู่สัญญาอารมณ์ต่าง ๆ มีความดีใจ มีความเสียใจ ในเมื่อจิตประหวัดไปตามอารมณ์สัญญานั้นเป็นธงของภพชาติ การจรเข้าไปสู่ภพเรียกว่า ทางไต่เต้าเข้าไปหาภพ พระองค์จึงได้สร้างกำลังของตปธรรม คือ ตัวเฉลียวระลึกรู้เป็นเบื้องต้น เข้าไปกางกั้นจิต แล้วใช้ปัญญาพิจารณาถึงประโยชน์ให้เห็นชัด อย่างที่พวกเรามองเห็นไฟดังกล่าวแล้วนั้น จิตของเราจะไม่มีความสามารถเดินเข้าไปสู่ภพ จิตของพวกเราจะไม่ปรารถนาภพ จิตของพวกเราจะปรารถนาความบริสุทธิ์ผุดผ่อง คือ พระนิพพาน
ด้วยเหตุนั้น พวกเราได้ยินได้ฟังสัมโมทนียกถา โดยอุบายวิธีแนะนำให้พวกเราทุกท่านได้มีความปลื้มปีติในธรรมะที่พระองค์ได้ทรงดำเนินตลอด เล่าถึงเรื่องอุบายวิธีที่พระองค์ทรงหาช่องทางดำเนินเข้าไปสู่การทำลายภพของจิต หรือปฏิบัติจิตไม่ให้เป็นไปโดยธรรมชาติ พร้อมที้งหาช่องทางเอาธรรมะเข้ามาเป็น วิหารธรรม ของพวกเรา จะได้เอาธรรมะเข้ามาเป็นเครื่องอยู่ ให้พวกเราได้มีความปลาบปลื้มใจต่อคุณค่าของธรรมะที่พวกเราผู้ประพฤติปฏิบัติตาม เมื่อหากพวกเราได้มีความปลาบปลื้มใจแล้ว และเข้าใจแล้ว จงพากันหาช่องทางดำเนินประพฤติปฏิบัติตามพวกเราทุกท่านก็จะได้รับความสุข ความเจริญงอกงามไพบูลย์ในบวรพระพุทธศาสนาต่อไป เอวัง ก็มีด้วยประการฉะนี้ฯ
www.khaosukim.org/dharma/ubai_t_bumpen.html