หลังจากพบผู้หมดสติ ไม่หายใจหรือหัวใจหยุดเต้น การช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน ที่มักเรียกว่า CPR ถือวิธีการยื้อชีวิตที่สำคัญที่สุดก่อนการนำตัวผู้หมดสติส่งตัวรักษา เพื่อไม่ให้เสียชีวิตระหว่างนำตัวส่งโรงพยาบาล โดยมี 10 ขั้นตอน ตามคำแนะนำของศูนย์หัวใจ โรงพยาบาลพญาไท 2 ที่คุณผู้อ่านควรรู้
เริ่มจากการเรียกผู้หมดสติเพื่อดูว่ารู้สึกตัวหรือไม่ โดยก่อนจะเข้าไปประชิดตัว ควรสังเกตโดยรอบผู้หมดสติว่าปลอดภัยหรือไม่ ส่วนการตรวจสอบว่าผู้หมดสติรู้สึกตัวหรือไม่นั้น สามารถตะโกนถามว่า คุณเป็นอย่างไรบ้าง พร้อมเขย่าตัว แต่ถ้าไม่แน่ใจว่าผู้หมดสติมีการบาดเจ็บที่ศีรษะหรือคอ ให้ขยับตัวให้น้อยที่สุดเพื่อป้องกันการบาดเจ็บที่กระดูกสันหลังจนเป็น อัมพาต
ต่อมาเรียกหาความช่วยเหลือ โทรเรียกรถพยาบาลทั่วประเทศที่หมายเลข 1669 หรือ 191 ให้เจ้าหน้าที่ตำรวจประสานขอความช่วยเหลือ กรณีที่ผู้หมดสติเป็นผู้ใหญ่ มักมีสาเหตุจากหัวใจเต้นรัว จึงต้องโทรศัพท์ขอความช่วยเหลือก่อนลงมือช่วยชีวิต แต่ถ้าเป็นเด็ก มักเกิดจากโรคทางเดินหายใจ องเสีย หรือโลหิตเป็นพิษ ซึ่งควรรีบทำ CPR ก่อนโทรขอความช่วยเหลือ
ถัดมาจัดท่าให้ผู้หมดสตินอนหงาย บนพื้นราบและแข็ง แขนสองข้างเหยียดอยู่ข้างลำตัว จากนั้นเปิดทางเดินลมหายใจ ซึ่งมี 2 วิธีให้เลือกคือ วิธีดันหน้าผากและดึงคาง โดยใช้ฝ่ามือข้างหนึ่งดันหน้าผาก เอานิ้วชี้และนิ้วกลางของมืออีกด้านดันคางเฉพาะบริเวณกระดูกขากรรไกรล่าง ขึ้น โดยไม่ต้องกดเนื้ออ่อนใต้คาง วิธีนี้ใช้กับผู้หมดสติที่ไม่มีการบาดเจ็บที่ศีรษะหรือคอ อีกวิธีใช้กับผู้ที่สงสัยว่าจะได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะหรือคอ คือ ยกขากรรไกรล่าง ให้ผู้ปฏิบัตินั่งอยู่ในตำแหน่งเหนือศีรษะของผู้หมดสติ แล้วใช้นิ้วหัวแม้มือกดยันที่กระดูกแก้ม นิ้วอื่น ๆ ให้เกี่ยวกระดูกขากรรไกรล่าง ข้อศอกันพื้น แล้วดึงขากรรไกรล่างขึ้นมา
ต่อด้วยการตรวจดูว่าหายใจหรือไม่ โดยให้ผู้ปฏิบัติเอียงหูลงไปแนบใกล้ปากและจมูกของผู้หมดสติเพื่อฟังเสียง หายใจโดยใช้แก้มเป็นจุดรับสัมผัส พร้อมทั้งใช้สายตาจ้องมองการเคลื่อนไหวของหน้าอกด้วย โดยมือจะต้องเปิดทางเดินหายใจอยู่ ขั้นตอนนี้ควรใช้เวลาราว 10 วินาที จากนั้นให้เป่าลมเข้าปอด ด้วยการเป่าแบบปากต่อปาก ซึ่งต้องเลื่อนมือที่ดันหน้าผากเปิดทางเดินหายใจมาที่จมูกโดยใช้นิ้วหัวแม่ มือบีบรูจมูกของผู้หมดสติให้ปิดสนิท ก่อนสูดลมหายใจเข้าเต็มปอดแล้วประกบปาก ตามองหน้าอกของผู้หมดสติ และเป่าลมเข้าไปจนหน้าอกของผู้หมดสติกระเพื่อมขึ้น ให้เป่านาน 1-2 วินาที แล้วถอนปากออก
ขั้นตอนต่อมาคือหาตำแหน่งวางมือบนหน้าอก กรณี ที่ผู้หมดสติยังไม่หายใจ โดยตำแหน่งดังกล่าวอยู่ที่กลางหน้าอกระหว่างหัวนมทั้งสองข้าง จากนั้นวางฝ่ามือด้านหนึ่งลงบนอกอีกด้านให้ประสานมือทาบอยู่ด้านบน แล้วลงมือกดหน้าอก 30 ครั้ง แบบกดแล้วปล่อยติดต่อกัน เฉลี่ยความถี่ 100 ครั้งต่อนาที การกดต้องให้ลึก 1.5-2 นิ้ว ให้น้ำหนักลงที่กระดูกหน้าอกในแนวดิ่ง
หากยังไม่หายใจให้เป่าลมเข้าปอด 2 ครั้ง สลับกับกดหน้าอก 30 ครั้ง ทำอย่างน้อย 5 รอบ ทำจนกว่าผู้หมดสติจะรู้สึกตัว หรือหน่วยพยาบาลจะมาถึง แต่ถ้าผู้หมดสติรู้สึกตัว ให้จัดท่าพักฟื้นโดยปรับให้นอนตะแคง มือรองแก้มไม่ให้หน้าคว่ำมากเกินไป ซึ่งทำให้หายใจได้ดี.
takecareDD@gmail.com 
