ตำเมี่ยงข่ามดแดง แซบสะเดาะเคราะห์

"ตำเมี่ยงข่ามดแดง" เป็นอาหารพื้นบ้านอีสาน นำวัตถุดิบที่มีในท้องถิ่นมาเป็นอาหาร คำว่าเมี่ยงเหมือนแต่คำเรียกเท่านั้น แต่หน้าตาอาจจะแตกต่างจากเมี่ยงของภาคอื่นๆ และไม่ใช่ทำกินให้อิ่มท้องเท่านั้น แต่มีจุดประสงค์ในการกินด้วย คือเพื่อให้เกิดแต่สิ่งดีๆ ในชีวิต หรือเพื่อสะเดาะเคราะห์

ตำเมี่ยงข่ามดแดงรอบปีหนึ่งชาวบ้านจะทำกินเพียงครั้งเดียวเท่านั้น โดยจะเชิญชวนญาติพี่น้อง ชาวบ้านใกล้เรือนเคียงร่วมกันทำ ร่วมกันกินเป็นวงใหญ่ ไม่นิยมทำกินเฉพาะในครอบครัว

คนอีสานมีความเชื่อมาตั้งแต่โบราณว่าการกินเมี่ยงมดแดงปีละครั้ง ทำให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ ไล่โรคาพยาธิออกจากร่าง กาย

รวมทั้งผักเครื่องเคียงที่นำมาประกอบจาน ก็เป็นไม้ที่ชื่อไปในทางดี เช่น ใบมะยมเชื่อว่ากินแล้วทำให้คนนิยมชมชอบ ขนุนอ่อนเชื่อว่ากินแล้วจะมีแต่คนให้การสนับสนุนส่งเสริม

การทำเมี่ยงข่ามดแดง วัตถุดิบประกอบด้วย ข่า ตะไคร้ พริกแห้ง น้ำ ปลาร้าต้มสุก น้ำมะขามเปียก น้ำตาล และที่สำคัญคือมดแดง

มดแดงที่ว่านี้คือตัวมด ไม่ใช่ไข่ เวลาจะทำกินชาวบ้านจะไปเด็ดรังมดแดงมาทั้งรัง นำมาเคาะลงในปี๊บใส่น้ำ เหล่ามดจะหล่นลงไปลอยฟ่องอยู่ในน้ำ เมื่อจะใส่ครกก็ช้อนขึ้นมาใส่ลงไปตำรวมกับเครื่อง

ขั้นตอนการทำเริ่มจากนำพริกลงโขลกให้ละเอียด ใส่มากหน่อย เพื่อความเผ็ดแซบ จากนั้นนำต้นข่าและตะไคร้ที่หั่นไว้แล้วลงไปโขลกต่อ ตามด้วยมดแดง ใช้ไม้ตีพริกคลุกเคล้าให้เข้ากัน เติมน้ำปลาร้า น้ำมะขามเปียก และน้ำตาล ตักใส่จาน กินกับข้าวเหนียวแกล้มด้วยใบมะยมและลูก ขนุนอ่อน

จะเห็นว่าวัตถุดิบที่ทำเมี่ยงล้วนเป็นสมุนไพรดีๆ เป็นภูมิปัญญาด้านอาหารการกินของบรรพบุรุษชาวอีสาน และการล้อมวงหลายคนก็คือการสร้างความสมัครสมานสามัคคีให้เกิดขึ้นในชุมชนนั่นเอง