ขี้เหล็ก

ข้อมูลทั่วไป
ขี้เหล็ก
ชื่อวิทย์ assia siamea Britt.
ชื่อวงศ์ Fam. : CAESALPINIACEAE
ชื่ออื่น
ขี้เหล็กแก่น (ราชบุรี) ขี้เหล็กบ้าน (สุราษฏร์ธานี) ขี้เหล็กหลวง (เหนือ)
ขี้เหล็กใหญ่ (กลาง) ผักจี้ลี้ (แม่ฮ่องสอน)

ลักษณะ
ต้น ต้นขี้เหล็กเป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาด กลางถึงขนาดใหญ่
ใบ เป็นใบรวมซึ่งประกอบด้วยใบย่อยประมาณ 20 ใบ ลักษณะใบจะดกหนาทึบ คล้าย ใบทรงบาดาลหรือ
ใบของชุมเห็ดไทย
ดอก จะออกเป็นช่อสีเหลืองสวย
ฝัก มีลักษณะแบนอวบและยาวประมาณ 15 ซม. คล้ายกับฝักแค
การขยายพันธุ์ เป็นพรรณไม้ที่ปลูกไม่ยาก โดยใช้เมล็ดเพาะเป็นพรรณไม้ที่พบอยู่ ทั่วไปในประเทศไทย
ศรีรังกาและมาเลเซีย นิยมปลูกไว้เป็นไม้ร่มตามริมถนน หรือตามบ้านเรือนและสวนทั่วไป
ต่างประเทศสั่งซื้อ พันธุ์ไปปลูกเป็นไม้ประดับ
ส่วนที่ใช้ เนื้อไม้ ใบอ่อน ดอก ฝัก และราก

สรรพคุณ

ใบ ใบอ่อน พบว่ามีสารจำพวก Chromone ซึ่งมีชื่อว่า Barakol นอกจากนี้ใบสามารถนำ มาปรุงเป็นอาหาร
และใช้หมักปุ๋ย (Manure) ใช้บ่มมะม่วงเพื่อเร่งให้มะม่วงสุกเร็วขึ้น ก่อน ที่จะมีการนำแก๊สมาใช้บ่มผลไม้แล้ว
ยังพบ alkaloid ซึ่งเป็นพิษต่อหนูในเมล็ดและใบจาก การที่เรานำมาบริโภคจะได้คุณค่าทางอาหารแล้ว ยังช่วย
ระบายขับปัสสาวะรักษานิ่ว ระดูขาวตก หนักและยังรักษาอาการท้องผูก โดยต้มเอาน้ำ ดื่มก่อนที่จะรับประทาน
อาหาร เช้าหรือก่อน นอน
ฝัก ภายในจะมียาฝาดสมาน (Tannin) ใช้รักษาโรคท้องร่วงและยังมีสารพวกอัลคอลอลอยด์ ที่ช่วยระบายอ่อน ๆ
ดังนั้นเราจึงใช้ฝักขี้เหล็ก ผสมในยาระบายดี เพราะช่วยระบายรู้จักปิด
ดอก ในดอกมีสารอัลคลอลอย์มีคุณสมบัติ ช่วยเป็นยาระบายในตัว
ราก ใช้ผสมในยาขับพยาธิ และช่วยระงับ อาการชักได้
เครดิต สถาบันแพทย์แผนไทย